Giác ngộ - Đó là cái gì?

Một người hành khất ngồi bên lề đường đã trên ba chục năm.  Ngày kia, có một kẻ lạ mặt bước tới. Người hành khất vừa chìa cái mũ thể thao đã cũ mèm một cách máy móc vừa lẩm bẩm:

            -"Bố thí chút tiền lẻ, có được không?"

            Kẻ lạ mặt trả lời:

            -"Tôi chẳng có gì để cho anh cả."

            Tiếp theo, hắn hỏi:

            -"Anh ngồi lên trên cái gì thế?"

            Người hành khất trả lời:

            -"Chẳng có gì cả, chỉ là một cái hộp cũ xì.  Tôi đã ngồi lên nó mãi từ hồi nảo hồi nào."

            Kẻ lạ mặt hỏi:

            -"Thế có bao giờ anh nhìn vào bên trong hộp không?"

            Người hành khất đáp:

            -"Không.  Để làm gì?  Chẳng có gì trong đó cả."

            Kẻ lạ mặt nài nỉ:

            -"Thì cứ nhìn vào trong đó một cái đi!"

              Người hành khất tìm cách mở tung nắp hộp ra.  Với sự sững sờ ngạc nhiên dường như không tin nổi và mừng rỡ quá sức, anh ta nhìn chiếc hộp chứa đầy ắp vàng.

             Tôi là kẻ lạ mặt không có gì để tặng bạn và đã bảo bạn hãy nhìn vào phía trong cái hộp đó đây.  Không phải là phía trong cái hộp, như trong câu truyện,  nhưng ở một nơi lại còn gần hơn, đó là chính nội tâm bạn.

             Tôi có thể nghe thấy lời phản đối của bạn:

            -"Nhưng tôi đâu có phải là người hành khất!"

             Những ai, mà không tìm ra được kho tàng qúi báu thật sự của họ, cái kho tàng đó chính là niềm vui chan hòa của Thực Tại với niềm an lạc thâm sâu, không thể lay chuyển xuất hiện cùng một lúc với thực tại, thì đều là những hành khất, dù cho họ là những kẻ có rất nhiều của cải vật chất. Họ đang nhìn ra bên ngoài để tìm tòi chút thú vui hoặc sự thỏa mãn lặt vặt trong khi họ có cả một kho tàng trong nội tâm, không chỉ bao gồm tất cả những điều đó mà còn là một nguồn vui vô tận, lớn hơn tất cả những gì mà thế gian có thể cung hiến.

             Từ ngữ "Giác ngộ" gợi  lên cái ý nghĩ về thành qủa của siêu nhân nhưng thật ra nó chỉ đơn giản là trạng thái tự nhiên của cảm giác hội nhập làm một với thực tại.  Đó là trạng thái của sự giao tiếp với cái gì đó không thể đo lường và không thể hủy hoại; cái gì đó, có vẻ như nghịch lý, là bạn về mặt bản thể nhưng lại bao la rộng lớn hơn nhiều.  Đó là sự tìm về thực thể chân thật vượt lên trên danh tự và hình tướng.  Không có khả năng cảm nhận được sự giao tiếp này sẽ dẫn đến tình trạng càng ngày càng đi sâu vào ảo tưởng về sự chia cách giữa bạn và thế giới quanh bạn.  Từ đó, trong nhận thức và cả trong vô thức, bạn cho rằng bạn là một mảnh nhỏ bị cô lập trong cuộc đời.  Nỗi sợ hãi tăng trưởng và sự mâu thuẫn giữa nội tâm và ngoại cảnh trở thành chuyện hiển nhiên là phải xảy ra trong đời thường.

              Tôi yêu lối định nghĩa đơn giản của Đức Phật về giác ngộ: "đó là sự chấm dứt đau khổ. " Chẳng có gì là siêu việt trong đó cả, có phải vậy không?  Sự định nghĩa đó dĩ nhiên nếu chỉ là một định nghĩa thì qủa thật nó chưa hoàn chỉnh.  Nó chỉ nói cho bạn biết là sự giác ngộ có nghĩa là không đau khổ.  Nhưng sẽ còn lại cái gì khi không còn đau khổ nữa?  Đức Phật im lặng không trả lời, và sự im lặng này ngụ ý rằng bạn phải tự tìm lấy cho chính bạn.

              Đức Phật dùng câu phủ định khiến cho tâm trí chúng ta không thể diễn dịch thành ra điều gì đó để mà bám lấy tin vào hoặc nghĩ rằng giác ngộ là thành qủa của siêu nhân, không phải là cái mục đích mà chúng ta, những con người bình thường tầm thường có thể đạt được.

              Mặc dù đã có sự phòng xa này, phần đông những người Phật tử vẫn tin rằng giác ngộ là chuyện của Đức Phật, chỉ dành riêng cho Đức Phật, không phải chuyện của họ, ít nhất là trong kiếp sống này.

                Vy Khanh dịch từ đoản văn trích trong Power of Now by Eckhart Tolle